GIỚI THIỆU

Sự phát triển nhanh chóng của công nghệ, đặc biệt là sự bùng nổ của tự động hóa và trí tuệ nhân tạo, đã tác động sâu sắc đến thị trường lao động toàn cầu. Điều này đặt ra nhiều thách thức và cơ hội đối với cung ứng công việc trong những năm tới.

Bài viết này sẽ tập trung phân tích các tác động chính của công nghệ mới lên cung ứng lao động, cũng như đề xuất những giải pháp và chiến lược để ứng phó với những thay đổi này.

Tác động của tự động hóa và trí tuệ nhân tạo lên thị trường lao động

Các công việc có nguy cơ bị tự động hóa cao

Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 với sự bùng nổ của các công nghệ như tự động hóa, robot hóa và trí tuệ nhân tạo đang và sẽ tiếp tục tác động mạnh mẽ đến thị trường lao động.

Các công việc có nguy cơ cao bị tự động hóa và thay thế bởi máy móc, robot là những công việc có tính chất lặp đi lặp lại, có quy trình rõ ràng và ít yêu cầu sáng tạo.

Theo nghiên cứu của McKinsey, khoảng 30% các công việc hiện có có thể bị tự động hóa hoàn toàn bằng công nghệ hiện tại.

Các công việc trong lĩnh vực hành chính, văn phòng, sản xuất, xây dựng, giao thông vận tải… như lái xe, phân loại, xử lý dữ liệu, lắp ráp sản phẩm, v.v. đều có rủi ro cao bị thay thế bởi robot và hệ thống tự động.

Những công việc đơn giản, lặp lại và ít đòi hỏi sáng tạo sẽ là những mục tiêu đầu tiên của quá trình tự động hóa này.

Nguyên nhân chính là do công nghệ ngày càng tiên tiến, các hệ thống máy móc, robot có thể thực hiện những công việc này nhanh hơn, hiệu quả hơn và với chi phí thấp hơn so với con người.

Điều này mang lại lợi ích lớn cho các doanh nghiệp nhưng đồng thời cũng đặt ra nhiều thách thức đối với người lao động trong những ngành nghề này.

Nhu cầu về kỹ năng mới trong kỷ nguyên số

Bên cạnh những công việc có nguy cơ bị tự động hóa, cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 cũng đang tạo ra nhu cầu về những kỹ năng mới đáp ứng yêu cầu của các công nghệ số và trí tuệ nhân tạo.

Các kỹ năng như lập trình, quản lý dữ liệu, phân tích dữ liệu, thiết kế giao diện người dùng, kỹ năng sáng tạo và giải quyết vấn đề phức tạp đang rất được ưa chuộng trên thị trường lao động.

Các kỹ năng mềm như tư duy phản biện, năng lực thích ứng, giao tiếp, làm việc nhóm cũng trở nên quan trọng hơn khi con người phải hợp tác với máy móc và robot.

Người lao động cần có khả năng thích ứng với sự thay đổi nhanh chóng của công nghệ, học hỏi và cập nhật kiến thức liên tục.

Nhu cầu đào tạo, bồi dưỡng và tái đào tạo lực lượng lao động để có được những kỹ năng này ngày càng cấp thiết.

Các doanh nghiệp và chính phủ phải đẩy mạnh đầu tư vào giáo dục, đào tạo nghề và chương trình phát triển kỹ năng cho người lao động, nhằm giúp họ thích ứng và tận dụng tối đa các công nghệ mới.

Sự chuyển dịch trong cơ cấu việc làm

Bên cạnh việc một số công việc bị tự động hóa, cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 cũng tạo ra nhiều công việc mới thuộc các lĩnh vực công nghệ số, trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, internet vạn vật, etc.

Các công việc mới này thường yêu cầu các kỹ năng mới như lập trình, phân tích dữ liệu, thiết kế giao diện, quản lý sản phẩm số, v.v.

Xu hướng chung là sự chuyển dịch từ các công việc thể chất và lặp lại sang các công việc trí óc, đòi hỏi khả năng sáng tạo và giải quyết vấn đề.

Các công việc liên quan đến nghiên cứu, thiết kế, phát triển công nghệ, quản lý dữ liệu, dịch vụ chăm sóc khách hàng… sẽ ngày càng được ưa chuộng.

Tuy nhiên, quá trình chuyển dịch này cũng ẩn chứa những thách thức như:

• Mất việc làm của những lao động có tay nghề thấp khi công việc của họ bị tự động hóa.
• Khoảng cách về kỹ năng giữa lao động có tay nghề cao và thấp sẽ ngày càng lớn.
• Những người lao động không có khả năng thích ứng với sự thay đổi công nghệ sẽ rất khó khăn trong việc tìm kiếm công việc mới.

Vì vậy, việc đầu tư vào giáo dục, đào tạo và phát triển kỹ năng cho người lao động là hết sức cần thiết để họ có thể thích ứng với những thay đổi của thị trường lao động trong kỷ nguyên số.

Thách thức đối với cung ứng lao động

Tình trạng thiếu lao động có kỹ năng

Sự phát triển của công nghệ số và các ngành công nghiệp mới như trí tuệ nhân tạo, Internet vạn vật, big data, v.v. đã làm tăng nhu cầu về lao động có kỹ năng chuyên sâu trong các lĩnh vực này.

Tuy nhiên, hệ thống giáo dục và đào tạo tại nhiều quốc gia vẫn chưa kịp thời cập nhật và nâng cao chương trình đào tạo để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường lao động.

Nhiều doanh nghiệp phàn nàn về sự thiếu hụt nguồn nhân lực có trình độ, kỹ năng phù hợp với vị trí công việc.

Điều này khiến họ gặp khó khăn trong việc tuyển dụng và phát triển nhân tài.

Sự mất cân đối giữa cung và cầu lao động

Trong khi một số ngành nghề như công nghệ thông tin, y tế, logistics đang thiếu hụt nguồn lao động, thì các ngành như nông nghiệp, may mặc, sản xuất lại thường xuyên dư thừa lao động.

Sự không cân xứng này còn thể hiện rõ nét ở các khu vực địa lý khác nhau, khi các thành phố lớn thường thiếu lao động trong khi các vùng nông thôn lại thừa.

Các công cụ và chính sách để điều tiết cung cầu lao động như đào tạo, tái đào tạo, hướng nghiệp, chuyển đổi công việc, v.v. vẫn còn nhiều hạn chế.

Vấn đề về tuổi già hóa lực lượng lao động

Dân số các nước phát triển đang ngày càng già hóa do tỷ lệ sinh giảm và tuổi thọ trung bình tăng. Tỷ lệ người cao tuổi trong lực lượng lao động sẽ tiếp tục gia tăng trong những thập kỷ tới. Điều này đặt ra nhiều thách thức như:

• Cần phải tái đào tạo, nâng cao kỹ năng cho người lao động cao tuổi để họ có thể thích nghi với công nghệ mới và yêu cầu công việc thay đổi.
• Cần có chính sách an sinh xã hội và chăm sóc sức khỏe phù hợp với nhóm người cao tuổi.
• Phát huy hiệu quả vai trò của người cao tuổi trong lực lượng lao động thông qua các chính sách linh hoạt về thời gian, điều kiện làm việc.

Việc giải quyết những thách thức này đòi hỏi sự nỗ lực từ phía chính phủ, doanh nghiệp và cả người lao động nhằm đảm bảo cung ứng đủ nguồn nhân lực chất lượng cao cho phát triển kinh tế – xã hội trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0.

Cơ hội và giải pháp

Đào tạo và tái đào tạo lực lượng lao động

Đối mặt với sự thay đổi nhanh chóng về công nghệ và nhu cầu kỹ năng của thị trường hiện nay, việc đào tạo và tái đào tạo lực lượng lao động đóng vai trò then chốt:

• Cập nhật và nâng cấp chương trình đào tạo: Các cơ sở giáo dục và đào tạo cần liên tục cập nhật và hoàn thiện chương trình, nội dung đào tạo để đáp ứng tốt hơn nhu cầu của doanh nghiệp.
• Chú trọng phát triển các kỹ năng thiết yếu như kỹ năng số, kỹ năng sáng tạo, kỹ năng giải quyết vấn đề.
• Đồng thời, tăng cường liên kết với doanh nghiệp để thiết kế các chương trình đào tạo dựa trên thực tiễn công việc.

• Tái đào tạo và nâng cao kỹ năng: Hỗ trợ người lao động hiện hữu tham gia các khóa đào tạo, bồi dưỡng để nâng cao trình độ, đáp ứng yêu cầu của công việc trong bối cảnh công nghệ số hóa. Khuyến khích người lao động chủ động học tập, cập nhật kỹ năng để thích ứng với những thay đổi.

• Đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng xu hướng: Các cơ sở đào tạo cần xây dựng và cung cấp các chương trình đào tạo phù hợp với nhu cầu về lao động linh hoạt, lao động tự do trong bối cảnh kinh tế số và xu thế làm việc mới.

Thúc đẩy lao động linh hoạt và công việc tự do

Xu hướng lao động linh hoạt và công việc tự do ngày càng trở nên phổ biến, là cơ hội để thích ứng với những thay đổi về cung – cầu lao động:

• Tạo điều kiện cho các mô hình làm việc linh hoạt: Các chính sách, quy định pháp luật cần được hoàn thiện để hỗ trợ và tạo điều kiện cho sự phát triển của những mô hình làm việc mới như làm việc từ xa, làm việc theo dự án, làm việc theo giờ v.v. Đồng thời, bảo vệ quyền lợi và an sinh xã hội cho lao động linh hoạt.
• Thúc đẩy nền kinh tế chia sẻ: Khuyến khích sự phát triển của nền kinh tế chia sẻ, cho phép người lao động tiếp cận và tận dụng các cơ hội việc làm mới, đa dạng.
• Phát triển kỹ năng làm việc độc lập: Đào tạo người lao động có kỹ năng làm việc độc lập, tự chủ và thích ứng với những thay đổi về công việc, hình thức làm việc.

Xây dựng hệ sinh thái hỗ trợ cung ứng lao động

Để giải quyết khoảng cách giữa cung và cầu lao động, cần xây dựng một hệ sinh thái hỗ trợ tích hợp, bao gồm các thành phần sau:

• Hệ thống thông tin thị trường lao động hiện đại: Xây dựng hệ thống thu thập, phân tích và cung cấp thông tin kịp thời về nhu cầu nhân lực, cơ hội việc làm. Giúp người lao động và doanh nghiệp tiếp cận thông tin một cách dễ dàng.
• Các chính sách, chương trình hỗ trợ: Thiết kế các chính sách, chương trình phù hợp về hướng nghiệp, tái đào tạo, chuyển đổi nghề nghiệp để nâng cao khả năng thích ứng của người lao động.
• Dịch vụ kết nối cung – cầu lao động: Xây dựng các trung tâm, dịch vụ tư vấn, hỗ trợ tìm kiếm, tuyển dụng và kết nối hiệu quả giữa người lao động và doanh nghiệp.
• Giải pháp về di cư lao động: Thiết lập các chính sách, cơ chế hỗ trợ di cư lao động, tạo điều kiện thuận lợi cho sự di chuyển của nguồn lao động.
• An sinh xã hội và chăm sóc sức khỏe: Xây dựng chính sách an sinh xã hội và chăm sóc sức khỏe phù hợp với các nhóm lao động như người cao tuổi, lao động tự do.

Việc xây dựng và vận hành hiệu quả hệ sinh thái này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa chính phủ, doanh nghiệp và người lao động, nhằm đảm bảo cung ứng đủ nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế – xã hội.

Triển vọng và xu hướng trong tương lai

Sự gia tăng của việc làm từ xa và tự do

• Công nghệ số đang thúc đẩy xu hướng làm việc từ xa và linh hoạt hơn. Nhiều công việc có thể được thực hiện từ xa mà không cần tới văn phòng truyền thống.
• Mô hình lao động tự do, freelance càng phổ biến, đặc biệt là trong các lĩnh vực như công nghệ, tư vấn, thiết kế, v.v.
• Điều này mang lại nhiều lợi ích như tăng hiệu quả, tiết kiệm chi phí và sự cân bằng cuộc sống-công việc. Tuy nhiên cũng đặt ra thách thức về bảo hiểm, quyền lợi và an sinh xã hội cho người lao động.

Ảnh hưởng của trí tuệ nhân tạo lên thị trường lao động

• Trí tuệ nhân tạo (AI) đang và sẽ tiếp tục thay đổi sâu sắc thị trường lao động. Nhiều công việc sẽ bị tự động hóa, đặc biệt là các công việc lặp đi lặp lại.
• Tuy nhiên, AI cũng sẽ tạo ra nhiều công việc mới trong lĩnh vực phát triển, vận hành và bảo trì các hệ thống AI.
• Người lao động cần không ngừng nâng cao kỹ năng, đặc biệt là các kỹ năng sáng tạo, phân tích và ra quyết định để thích ứng với sự thay đổi.

Chiến lược cung ứng lao động trong kỷ nguyên số

• Các doanh nghiệp cần có chiến lược linh hoạt và sáng tạo để thu hút, phát triển và giữ chân nhân tài trong bối cảnh thay đổi này.
• Việc đào tạo và tái đào tạo liên tục, tạo cơ hội thăng tiến và phát triển sự nghiệp sẽ trở nên quan trọng hơn.
• Các chính sách về phúc lợi, cân bằng cuộc sống-công việc và môi trường làm việc hấp dẫn cũng sẽ là yếu tố then chốt.
• Tóm lại, triển vọng và xu hướng trong tương lai sẽ đặt ra nhiều thách thức nhưng cũng tạo ra nhiều cơ hội mới. Sự chủ động thích ứng và sáng tạo của các bên liên quan sẽ quyết định sự thành công trong kỷ nguyên số.

KẾT LUẬN

Trong bối cảnh công nghệ mới, việc cung ứng công việc đứng trước nhiều thách thức như thiếu lao động có kỹ năng, sự mất cân bằng cung cầu và các vấn đề về già hóa lực lượng người đã có công việc trước.

Tuy nhiên, cũng có những cơ hội mới như việc làm linh hoạt, lao động tự do và các chính sách hỗ trợ đào tạo và tái đào tạo.

Để vượt qua những thách thức này, cần sự hợp tác chặt chẽ giữa chính phủ, doanh nghiệp và người lao động, cùng với sự ứng dụng rộng rãi các công nghệ mới.

Chỉ khi đó, cung ứng lao động mới có thể thích ứng và tận dụng được các cơ hội trong kỷ nguyên số.

Liên hệ với chúng tôi

Hotline: 1800 28 28 21 – 096 735 77 88

Fanpage: LET’S GO

Website: Việc làm LET’S Go HRS

Tham khảo thêm: Website: Tuyển dụng TTV