Xu hướng làm thêm giờ của lao động phổ thông và ảnh hưởng đến thời gian cá nhân

Làm thêm giờ không còn là lựa chọn tạm thời đối với nhiều lao động phổ thông, mà đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của họ. Đây là nhóm lao động không đòi hỏi kỹ năng chuyên môn cao, thường làm việc trong các lĩnh vực như sản xuất, xây dựng, dịch vụ và bán lẻ – những ngành nghề có đặc thù công việc yêu cầu cường độ làm việc liên tục và linh hoạt thời gian.

Mặc dù làm thêm giờ mang lại cơ hội tăng thu nhập, giúp người lao động cải thiện đời sống kinh tế trong ngắn hạn, nhưng nó cũng kéo theo nhiều hệ lụy. Những tác động tiêu cực từ việc làm thêm giờ không chỉ dừng lại ở việc giảm thời gian cá nhân, mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần, thể chất và cả mối quan hệ xã hội. Việc duy trì trạng thái làm việc quá sức trong thời gian dài có thể dẫn đến mất cân bằng giữa công việc và cuộc sống, gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng cho cá nhân và gia đình họ.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ đi sâu phân tích những lý do khiến làm thêm giờ trở thành một xu hướng phổ biến, đặc biệt đối với lao động phổ thông. Đồng thời, chúng ta cũng sẽ khám phá những ảnh hưởng của xu hướng này đến chất lượng cuộc sống cá nhân, sức khỏe và mối quan hệ xã hội. Cuối cùng, bài viết sẽ đề xuất các giải pháp thiết thực để người lao động phổ thông có thể tìm kiếm sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống, từ đó cải thiện cả về mặt tài chính lẫn tinh thần.

 

Làm thêm giờ của lao động phổ thông: Xu hướng đang gia tăng

Tăng trưởng ngành nghề yêu cầu làm thêm giờ

Sự phát triển của nhiều ngành nghề đặc thù như sản xuất, xây dựng, bán lẻ và dịch vụ đã tạo ra nhu cầu làm thêm giờ ngày càng cao. Những ngành nghề này thường có tính chất công việc linh hoạt, không cố định về thời gian, khiến lao động phổ thông phải sẵn sàng làm thêm giờ khi cần thiết. Điều này không chỉ là nhu cầu của doanh nghiệp mà còn trở thành tiêu chuẩn làm việc phổ biến trong một số lĩnh vực.

• Trong ngành sản xuất: Các nhà máy, xí nghiệp sản xuất thường yêu cầu nhân viên tăng ca để đáp ứng tiến độ công việc. Điều này đặc biệt phổ biến trong các giai đoạn cao điểm, như dịp cuối năm khi doanh nghiệp cần hoàn thành số lượng lớn đơn hàng xuất khẩu.
  Ví dụ: Các nhà máy dệt may, sản xuất linh kiện điện tử hoặc thực phẩm thường xuyên tổ chức tăng ca vào ban đêm hoặc cuối tuần để kịp tiến độ giao hàng cho đối tác quốc tế.
• Trong ngành dịch vụ ăn uống: Các nhà hàng, quán cà phê, và chuỗi cửa hàng thức ăn nhanh thường yêu cầu nhân viên làm thêm giờ trong các khung giờ cao điểm, đặc biệt là vào buổi tối hoặc cuối tuần. Đây là thời gian khách hàng tập trung đông đúc nhất, và việc làm thêm giờ của nhân viên trở thành yếu tố quyết định năng suất phục vụ và doanh thu của doanh nghiệp.

Ngoài ra, sự cạnh tranh khốc liệt trong các ngành nghề đã khiến doanh nghiệp phải tăng năng suất lao động để duy trì vị thế trên thị trường. Điều này vô hình trung tạo ra áp lực buộc người lao động phải làm thêm giờ để đáp ứng các tiêu chuẩn mới, từ đó đảm bảo công việc và thu nhập.

Sự phát triển của kinh tế gig

Nền kinh tế gig – nơi các công việc tạm thời, tự do được quản lý và kết nối qua các nền tảng công nghệ số – đang trở thành một trong những xu hướng kinh tế lớn nhất trong thời đại hiện nay. Kinh tế gig đã tạo ra cơ hội cho nhiều lao động phổ thông tham gia vào các công việc linh hoạt như tài xế công nghệ, nhân viên giao hàng, hoặc các công việc thời vụ khác. Tuy nhiên, xu hướng này cũng đồng nghĩa với việc làm thêm giờ ngày càng trở nên phổ biến.

• Đặc điểm công việc linh hoạt: Lao động trong kinh tế gig có quyền tự quyết định thời gian làm việc. Tuy nhiên, để đạt được mức thu nhập mong muốn, họ thường phải làm việc liên tục trong nhiều giờ đồng hồ mỗi ngày.
  Ví dụ: Một tài xế xe công nghệ thường làm việc từ 12 đến 14 giờ mỗi ngày để đạt các chỉ tiêu thưởng từ ứng dụng, đặc biệt là trong giờ cao điểm hoặc các ngày lễ lớn. Tương tự, nhân viên giao hàng cũng nhận thêm đơn hàng ngoài giờ để kiếm thêm tiền thưởng từ các chính sách khuyến khích của nền tảng.
• Thách thức về quyền lợi và sức khỏe: Mặc dù kinh tế gig mang lại thu nhập hấp dẫn trong ngắn hạn, nhưng nó cũng đặt ra nhiều thách thức về quyền lợi lao động và sức khỏe. Vì không thuộc biên chế chính thức của bất kỳ tổ chức nào, lao động gig thường không được bảo đảm các quyền lợi cơ bản như bảo hiểm y tế, chế độ nghỉ phép hay bảo hiểm xã hội.
  Bên cạnh đó, việc thường xuyên làm việc quá sức cũng khiến họ phải đối mặt với các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như căng thẳng, mất ngủ, hoặc các bệnh lý mãn tính.

Kinh tế gig tuy tạo ra sự linh hoạt và cơ hội việc làm, nhưng cũng khiến lao động phổ thông phải đối mặt với áp lực lớn từ việc làm thêm giờ để duy trì thu nhập, từ đó ảnh hưởng không nhỏ đến thời gian cá nhân và chất lượng cuộc sống.

 

Lý do thúc đẩy xu hướng làm thêm giờ của lao động phổ thông

Áp lực kinh tế và nhu cầu tài chính

Một trong những lý do hàng đầu khiến lao động phổ thông chấp nhận làm thêm giờ là do áp lực tài chính. Mức lương cơ bản trong nhiều ngành nghề phổ thông không đủ để trang trải chi phí sinh hoạt ngày càng tăng cao.

• Mức sống đô thị đắt đỏ: Tại các thành phố lớn, tiền thuê nhà, chi phí đi lại, thực phẩm và các dịch vụ khác chiếm phần lớn thu nhập của người lao động. Làm thêm giờ trở thành giải pháp để bù đắp khoản thiếu hụt này.
• Chi phí giáo dục và chăm sóc gia đình: Nhiều lao động phải làm thêm giờ để lo học phí cho con hoặc chi trả các khoản chi phí y tế, đặc biệt đối với những gia đình có người phụ thuộc.

Áp lực kinh tế buộc nhiều người lao động phải hy sinh thời gian cá nhân để đảm bảo cuộc sống cơ bản, thậm chí đánh đổi cả sức khỏe để có thu nhập cao hơn.

Sự khuyến khích từ phía doanh nghiệp

Nhiều doanh nghiệp sử dụng chính sách tăng ca và làm thêm giờ như một cách để giảm chi phí nhân sự. Thay vì thuê thêm lao động, họ khuyến khích nhân viên hiện tại làm việc nhiều hơn bằng cách trả lương cao hơn cho giờ làm thêm.

• Chính sách tăng ca linh hoạt: Một số doanh nghiệp cung cấp chế độ tăng ca hấp dẫn với mức lương gấp 1.5 đến 2 lần mức lương cơ bản, khiến lao động phổ thông dễ dàng chấp nhận làm thêm giờ.
• Mục tiêu hoàn thành công việc nhanh chóng: Khi đối mặt với các dự án cần hoàn thành gấp, doanh nghiệp thường yêu cầu nhân viên tăng ca để đảm bảo tiến độ.

Sự khuyến khích này vô tình tạo ra tâm lý “làm thêm là điều bình thường” trong một số ngành nghề, dẫn đến việc lao động phổ thông không có sự lựa chọn khác ngoài việc làm thêm giờ liên tục.

Tâm lý “làm nhiều sẽ được nhiều”

Đối với nhiều lao động phổ thông, làm thêm giờ được xem là cách duy nhất để tăng thu nhập trong ngắn hạn. Vì không có kỹ năng chuyên môn cao, họ coi thời gian là tài sản chính để đổi lấy tiền bạc.

Tâm lý này khiến nhiều người chấp nhận làm việc liên tục, thậm chí bỏ qua các tác động tiêu cực đến sức khỏe và thời gian cá nhân, với hy vọng đạt được mục tiêu tài chính trong thời gian ngắn.

 

Ảnh hưởng của làm thêm giờ đến thời gian cá nhân

Hạn chế thời gian dành cho gia đình và bản thân

Làm thêm giờ đồng nghĩa với việc người lao động phải hy sinh thời gian dành cho gia đình và bản thân. Điều này dẫn đến nhiều hệ quả tiêu cực:

• Mất kết nối với gia đình: Những bữa cơm gia đình, thời gian chơi đùa với con cái hay các sự kiện quan trọng trong gia đình thường bị bỏ lỡ. Điều này có thể tạo ra sự xa cách và làm suy yếu mối quan hệ giữa các thành viên.
• Thiếu thời gian chăm sóc bản thân: Người lao động làm thêm giờ thường không còn thời gian để nghỉ ngơi, thư giãn hoặc theo đuổi sở thích cá nhân, dẫn đến tình trạng kiệt sức và cảm giác mệt mỏi.

Ví dụ: Một người làm thêm 3-4 giờ mỗi ngày sau giờ làm chính sẽ chỉ còn rất ít thời gian để ngủ và xử lý các công việc cá nhân.

Ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe

Làm việc liên tục mà không có thời gian nghỉ ngơi đầy đủ dẫn đến nhiều vấn đề về sức khỏe:

• Căng thẳng và kiệt sức: Làm thêm giờ kéo dài khiến cơ thể không có thời gian phục hồi, dẫn đến căng thẳng mãn tính và kiệt sức.
• Rối loạn giấc ngủ: Việc làm thêm giờ vào ban đêm khiến nhịp sinh học bị đảo lộn, gây mất ngủ hoặc khó ngủ.
• Các bệnh mãn tính: Làm thêm giờ lâu dài có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, tiểu đường và béo phì.

3. Mất cân bằng giữa công việc và cuộc sống

Khi làm thêm giờ trở thành thói quen, nhiều người cảm thấy cuộc sống của mình chỉ xoay quanh công việc. Điều này dẫn đến cảm giác:

• Thiếu ý nghĩa trong cuộc sống: Người lao động không còn thời gian dành cho các hoạt động cá nhân, dẫn đến cảm giác “sống để làm việc” thay vì “làm việc để sống.”
• Tăng nguy cơ trầm cảm: Sự mất cân bằng lâu dài khiến người lao động dễ cảm thấy chán nản và bị cô lập, dẫn đến các vấn đề về sức khỏe tinh thần.

Những giải pháp để cân bằng giữa làm thêm giờ và thời gian cá nhân

Quản lý thời gian hiệu quả: Việc quản lý thời gian một cách thông minh và khoa học giúp người lao động giảm bớt tác động của làm thêm giờ, đồng thời tối ưu hóa quỹ thời gian hạn chế của mình.

• Lên kế hoạch hợp lý: Người lao động cần xác định rõ các giờ làm thêm thực sự cần thiết và tránh làm việc quá mức. Điều này có thể thực hiện bằng cách:
  • Ưu tiên các công việc quan trọng và cấp bách trong thời gian chính thức để giảm nhu cầu làm thêm giờ.
  • Xây dựng lịch làm việc hàng tuần với sự phân bổ thời gian cụ thể cho các hoạt động công việc, cá nhân và nghỉ ngơi.
  • Ví dụ, một nhân viên bán lẻ có thể dành ra các khung giờ cố định trong tuần để xử lý công việc chính, sau đó cân nhắc việc làm thêm chỉ trong các ngày thực sự cần thiết, tránh làm thêm liên tục dẫn đến kiệt sức.

• Dành thời gian cho các hoạt động cá nhân: Bên cạnh thời gian làm việc, người lao động cần bố trí thời gian cho bản thân để giảm căng thẳng và tái tạo năng lượng. Các hoạt động như tập thể dục, đọc sách, tham gia các hoạt động giải trí hoặc dành thời gian cho gia đình giúp cân bằng lại cuộc sống. Một nhân viên làm thêm buổi tối có thể dành 30 phút mỗi ngày để tập yoga hoặc đi bộ sau giờ làm, vừa giúp cải thiện sức khỏe thể chất vừa giảm căng thẳng tinh thần.

Đàm phán với doanh nghiệp: Người lao động phổ thông thường ít chủ động trong việc trao đổi với doanh nghiệp về giờ làm thêm và các quyền lợi. Tuy nhiên, việc này rất cần thiết để bảo vệ sức khỏe và thời gian cá nhân.

• Giới hạn số giờ làm thêm: Người lao động cần trao đổi thẳng thắn với quản lý hoặc doanh nghiệp về giới hạn thời gian làm thêm. Điều này giúp họ đảm bảo rằng giờ làm thêm không vượt quá mức ảnh hưởng đến sức khỏe và thời gian dành cho bản thân hoặc gia đình. Ví dụ, thay vì làm thêm cả ngày cuối tuần, người lao động có thể thỏa thuận làm thêm tối đa 2 buổi mỗi tuần để có thời gian nghỉ ngơi và tái tạo năng lượng.

• Chế độ lương thưởng hợp lý: Nếu phải làm thêm giờ, người lao động nên đảm bảo rằng các giờ làm thêm được trả công xứng đáng. Điều này không chỉ giúp giảm bớt áp lực tài chính mà còn khuyến khích người lao động tập trung vào chất lượng công việc. Ngoài ra, người lao động cũng có thể đề xuất các chế độ phúc lợi bổ sung, như nghỉ bù hoặc hỗ trợ chi phí đi lại, để giảm bớt các tác động tiêu cực từ việc làm thêm giờ.

Nâng cao kỹ năng và tìm kiếm công việc ổn định hơn: Một trong những cách bền vững nhất để thoát khỏi tình trạng phụ thuộc vào làm thêm giờ là nâng cao kỹ năng nghề nghiệp và tìm kiếm các công việc ổn định hơn.

• Học thêm kỹ năng mới: Việc trang bị thêm các kỹ năng chuyên môn hoặc kỹ năng mềm sẽ mở ra cơ hội làm việc trong những vị trí có mức lương cao hơn, giảm nhu cầu làm thêm giờ. Ví dụ: Một nhân viên giao hàng có thể học thêm kỹ năng vận hành máy móc hoặc kỹ năng sử dụng phần mềm quản lý để có cơ hội chuyển sang các công việc kỹ thuật hoặc hành chính với thu nhập ổn định hơn. Ngoài ra, các khóa học trực tuyến về giao tiếp, quản lý thời gian hoặc kỹ năng giải quyết vấn đề cũng giúp người lao động nâng cao hiệu quả công việc, từ đó giảm bớt áp lực làm thêm.

• Chuyển sang công việc ổn định hơn: Người lao động nên tìm kiếm các công việc có chính sách làm việc cân bằng giữa giờ làm việc chính thức và giờ làm thêm. Nhiều doanh nghiệp hiện nay đang tập trung vào việc xây dựng môi trường làm việc bền vững, hạn chế tối đa giờ làm thêm để bảo vệ sức khỏe nhân viên. Ví dụ, thay vì làm việc trong các ngành dịch vụ yêu cầu giờ làm thêm liên tục, người lao động có thể chuyển sang các ngành nghề như hành chính, nhân sự hoặc công việc văn phòng có giờ giấc ổn định hơn.

Kết luận

Xu hướng làm thêm giờ của lao động phổ thông là một hiện tượng phổ biến, xuất phát từ nhu cầu tài chính, áp lực doanh nghiệp và tâm lý “làm nhiều sẽ được nhiều”. Tuy nhiên, làm thêm giờ cũng mang lại nhiều hệ lụy nghiêm trọng đối với sức khỏe, thời gian cá nhân và chất lượng cuộc sống.

Để cân bằng giữa công việc và cuộc sống, người lao động cần học cách quản lý thời gian, tìm kiếm công việc ổn định hơn và trao đổi với doanh nghiệp về các chính sách làm thêm giờ hợp lý. Chỉ khi duy trì được sự cân bằng này, lao động phổ thông mới có thể đảm bảo được sức khỏe, sự phát triển cá nhân và chất lượng cuộc sống tốt hơn.

 

Liên hệ với chúng tôi

Hotline: 1800 28 28 21 – 096 735 77 88

Fanpage: LET’S GO

Website: Việc làm LET’S Go HRS

Tham khảo thêm:

Website: Tuyển dụng TTV